Er is niets op tegen je pensioen in de polder te halen hans de boer afscheid van Den Haag
ECONOMIE
Er is niets op tegen je pensioen in de polder te halen Hans de Boer afscheid van Den Haag
Hans de Boer, beginselvast antirevolutionair, atoompacifist en voormalig minister van CRM, vertrekt volgende week — na elf jaar Kamerlidmaatschap — uit Den Haag. De 'gouden bestuurder' (Van Agt) wordt burgemeester van de Haarlemmermeer. Hoe ziet De Boer zijn politieke verleden, zijn rol binnen ARP en CDA als loyalist, de in discussie geraakte wijze waarop een burgemeester moet functioneren?
El OEN we in decemTil ber '79 de eerste keer wél voor de kernwapenmotie van B de oppositie stemden en de tweede keer niet, waardoor het kabinet-Van Agt in het zadel bleef, konden de mensen ons niet meer volgen. Ze hadden verwacht dat we consequent zouden zijn. Maar het was niet nodig het kabinet naar huis te sturen. We hadden gewoon gewonnen. De mogelijkheid om de plaatsing van nieuwe kernwapens tegen te houden was volledig overeind gebleven.' Hans de Boer, de aanvoerder van de dissidenten of loyalisten tijdens het kabinet Van Agt/Wiegel, heeft nog steeds geen spijt van zijn toen hevig bekritiseerde stemgedrag. 'Het zou me niet. hebben kunnen schelen als het kabinet door ons toedoen gevallen was, de zaak was er belangrijk genoeg voor. Maar we hebben nu nog steeds de volle vrijheid de kernwapens af te wijzen en daar ging het om. Maar misschien hebben we toen wel te Binnenhofiaans gedacht en viel het ook niet goed uit te leggen.'
Hans de Boer verlaat volgende week na 11 jaar de Tweede Kamer. Hij heeft de roerige periode van Den Uyl, Van Agt, Wiegel, de opkomst van het CDA en de ondergang van de het-kan-nietop-maatschappij volledig meegemaakt. Het toonbeeld van de beginselvaste Anti-revolutionair, in de jaren zestig bekeerd tot de linkervleugel, atoompacifist en ten slotte minister van CRM in het tussenkabinet-Van Agt.
Het nieuwe departement Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur in het huidige kabinet met de VVD was hem al aangeboden, toen een hartaanval hem uitschakelde. Tegen de VVD heeft hij altijd fundamentele bezwaren gehad en jaren geleden zei hij eens: ik snap niet dat een christen lid kan zijn van de VVD. Zou hij in het licht van deze uitlatingen de ministerspost hebben aanvaard en zou dat wel geloofwaardig zijn geweest? 'Ik weet het niet. Ik had het moeten afwegen en daar ben ik door mijn ziekte niet aan toe gekomen. Het is me te gemakkelijk achteraf te zeggen dat ik geweigerd had. Het hing af van de ruimte die ik voor WVC gekregen had. Later is me nog aangeboden tot 1 maart het staatssecretariaat van volksgezondheid voor me open te houden maar daarvoor heb ik bedankt, ook al omdat ik grote bezwaren heb tegen de bezuinigingen op de maatschappelijke dienstverlening bovenop die op volksgezondheid. 'Het is in elk geval niet zo dat ik geweigerd zou hebben omdat de VVD meedeed.
Ik heb wel een voorkeur voor samenwerking met de PvdA, maar geen principiële.' 'Een gouden bestuurder' noemde Van Agt hem, toen hij hem als voorzitter van de jubilerende 100-jarige Anti-revolutionaire Partij een hoge onderscheiding op de borst speldde. Hans de Boer had al eens naar het burgemeesterschap van Ede gesolliciteerd, maar kort daarna kwam Aantjes ten val en kon hij in de ARP niet gemist worden. Het wordt nu de Haarlemmermeer, op korte afstand van zijn geboorteplaats Velsen. 'Ik was niet bijzonder goed op school, mijn aandacht was meer gericht op spelen en regelen, maar met ijver en doorzettingsvermogen heb ik de mulo gedaan en daarna diverse avondstudies.' Op zijn 16e was hij al voorzitter van de mee-opgerichte korfbalvereniging DKV, waarin hij nog elke zaterdag speelt. Toen hij 18 was richtte hij een Arjos-club op. Als secretaris van de christelijke kruideniersbond kwam hij in contact met de landelijke politiek.
Rond de benoeming van de nieuwe burgemeester van Amsterdam is weer eens de vraag opgedoken of een burgemeester bij voorkeur getrouwd moet zijn. Commissaris van de Koningin De Wit sprak toen over de klankbordfunctie van de burgemeestersvrouw. 'De Wit is daardoor nogal zwart afgeschilderd, maar volkomen ten onrechte. Hij heeft ook gezegd dat het hem volstrekt niets interesseert of een burgemeester gehuwd of ongehuwd, gescheiden, heterofiel dan wel homofiel is. De meeste commissarissen houden daarover hun mond en als ze bezwaren tegen je hebben op grond van je burgerlijke staat of geaardheid, zetten ze je onder op de voordracht en hoor je er nooit meer iets van. De Wit praat er wel over en zegt dat een ongehuwde burgemeester soms ook nadelen heeft. Door die openheid komt hij in een hoek waarin hij niet thuishoort. Anders zou hij mij ook niet zonder enige moeite nummer 1 op de lijst hebben gezet.'
Kan het in de Haarlemmermeer met een vrij sterke CDA-vertegenwoordiging nog problemen geven? 'Dat verwacht ik niet. Ik wil het op m'n eentje doen en mijn huisgenoot wenst er niet in betrokken te worden. Er zullen ook wel mensen zijn die bezwaren hebben tegen een gescheiden of tegen een socialistische burgemeester. Nee, als je je daar iets van aan moet trekken. Je ziet steeds meer dat burgemeestersvrouwen niet tot de aanhang van de man gerekend willen worden of een eigen baan hebben en om die reden niet met het ambt mee willen doen.
Het is het oude rolpatronenverhaal. Als een vrouw burgemeester wordt, vraagt niemand wat haar man nu gaat doen. De echtgenoot van mevr. Vos in Utrecht wilde niet eens mee op de foto.' De Boer gaat niet zover zijn overgang naar het burgemeesterschap als een definitief afscheid van de landspolitiek te betitelen.
Hij wil op zijn 45ste die deur nog niet achter zich dicht doen. Het is meer zoals met Hans Wiegel: jong begonnen, veel gedaan en veel functies gehad. Na elf jaar Kamerlidmaatschap op een kruispunt staande, heeft hij zich alleen verplicht minstens zes jaar in de Haarlemmermeer te blijven. Daarna ziet hij misschien weer verder, maar op zich is er niets tegen je pensioen in de polder te halen.
Enkele jaren geleden heeft hij nog gezegd geen enkele bestuursfunctie in het CDA te zullen aanvaarden. Maar zoals alles, is ook dat inmiddels gedateerd. 'Die uitlating is veel te negatief uitgelegd voor het CDA. Het had alleen te maken met mijn duikeling van de eerste plaats op de ARP-lijst naar de vierde, als straf voor mijn kritiek op het kabinet* Van Agt. Daarom heb ik afgehaakt. Dat is zuiverheid bij het innemen van stoelen. 'Ik was al gevraagd na de fusie voorzitter te worden van het CDA. Er waren mensen in de ARP die zeiden: "dat kan jij met jouw kritiek op het CDA niet doen". Van de andere kant was ik het toch geweest die de ARP het CDA in had geloodst. Maar door die val' op de lijst was ik niet meer de eerst aangewezene om het CDA-bestuur te gaan leiden.' U was niet de enige die teruggezet werd op de lijst. Anderen kwamen onverkiesbaar te staan en waren de gebeten hond, terwijl u toch veel meer de intellectuele en politieke motor achter de groep was.
'Door mijn functie als partijvoorzitter ben ik niet zo geneigd door deuren en ramen te gaan. Ik ben wat meer bereid tot een compromis. Zo iemand als Max van den Berg, die toch bekend staat als uiterst links moet als voorzitter ook zwaaien maken van jewelste. Ik zal de laatste zijn om hem dat kwalijk te nemen.' V hebt in de herdenkingsbundel Honderd jaar ARP een pleidooi gehouden voor compromis en tolerantie. Hoe verhoudt zich dat tot de radicaal-evangelische uitgangspunten die u sinds uw Arjos-tijd uitdraagt?
'In de Bijbel staat: "uw mildheid zij alle mensen bekend". Dat is een beetje mijn levenshouding, al weet ik dat het beeld van mij naar buiten vaak omgekeerd is. Er is een vaste lijn die door de Bijbel loopt, dat is ook mijn zekerheid. Van de andere kant duurt het antwoord op de vraag wat is waarheid, vaak een heel mensenleven. 'Ik heb ook mijn twijfel, ik ben atoompacifist, maar toch lees ik alles op dat gebied, ook van voorstanders van plaatsing. Mijn mening is er niet door veranderd, maar toch is mijn houding niet van: zo is het en zo zal het blijven.' Hij is ook in militaire dienst geweest. Hij moest juist opkomen tijdens de Hongarije-crisis toen het allerminst denkbeeldig was dat de cavalerie, met hem erbij, zou optrekken naar het oosten, ik ben niet tegen het leger. Ik vind het ook te gemakkelijk om te beweren dat ik dienstweigeraar zou zijn nu het niet meer aan de orde is.'
Hebt u nog geaarzeld of u als staatssecretaris in het kabinet moest blijven toen de PvdA er uit ging?
'Ja, ik herinner me dat Jan van Houwelingen en ik daar serieus over gepraat hebben. We betreurden het ook zeer dat samenwerking niet mogelijk bleek, maar ja, we vonden gewoon dat de PvdA het fout deed en de ernst van de crisis niet genoeg onderkende. Bovendien, in eigen huis was het bij de PvdA een chaos, lees Van Thijn en Van Dam er maar op na. Met Van der Louw had ik geen enkele moeite, die zag ook wel een oplossing, maar Den Uyl en Van Kemenade dachten er anders over.' U hebt na de crisis gezegd niet te geloven dat de PvdA eruit is gewerkt. U noemde het volstrekt onverantwoord als er lieden zouden zijn die op goedkope wijze van de PvdA af zouden tvillen. Nu heeft Van Agt in het interview in Vrij Nederland wel degelijk laten weten dat de PvdA bewust door hem het kabinet uitgewerkt is. Hans De Boer schudt, bedenkelijk kijkend, het hoofd en mompelt dat hij zich niet kan voorstellen dat Van Agt dat precies zo heeft bedoeld. Als het wel zo is bevestigt het de mensen in het beeld dat de politiek een vuil spel is en dat vindt hij heel erg. 'Mijn eerdere uitspraak dat het onverantwoord is de partner zo te wippen, handhaaf ik'. Met de lijn van het huidige kabinet is De Boer het op zich wel eens. Als de bezuinigingen achterwege zouden blijven, ben je in de toekomst bijna gedwongen een a-sociaal beleid te voeren.' Toch vraagt hij zich af of het kabinet niet te eenzijdig naar het financieringstekort kijkt. Op de gevolgen van de diverse bezuinigingsmaatregelen wordt te weinig gelet. 'Vanuit mijn korte ervaring als minister weet ik dat de gevolgen van de maatregelen vaak niet bekend zijn als de beslissingen genomen worden. Er bestaan nu eenmaal vaste verdeelsleutels voor de verschillende departementen. Er gaat meestal geen politieke afweging aan de beslissing vooraf. Het zou eigenlijk omgekeerd moeten: eerst kijken naar de gevolgen en dan beslissen of de verdeelsleutel van de bezuinigingen gehandhaafd moet worden.' Is hij niet ongerust dat het CDA afglijdt naar rechts onder invloed van de sterk gegroeide WD, die nu meer invloed op het beleid heeft dan ooit? 'Ja, dat gevaar onderken ik terdege. Het is dan ook de taak van de CDA-fractie corrigerend op te treden en het beleid zoveel mogelijk in de richting van het eigen CDA-program om te buigen.' Toch valt daar nog weinig van te merken. Fractievoorzitter De Vries is meer bezig met vitten op de oppositie-stijl van de PvdA dan met het onder druk zetten van de VVD. 'Ik geloof dat het wel verstandig is. De VVD-fractie is zo onervaren en zo anders van instelling dan vroeger, dat die het nog moeilijk genoeg krijgt met zichzelf. Daar hoeven wij nog niet een schepje bovenop te doen. Ik heb alle vertrouwen in Bert de Vries. Dat profileren tegen het kabinet in, dat komt wel. Vergeet niet, hij begint net. Het is een geweldig moeilijke baan. Het voorzitterschap van de CDAfractie is zwaarder dan het minister-presidentschap.' ï|
Reacties
Een reactie posten