Schiphol hield explosief rapport over krimp luchthaven onder de pet, na dreigement KLM
Schiphol hield explosief rapport over krimp luchthaven onder de pet, na dreigement KLM
Schiphol heeft een onderzoek naar de krimp van de luchthaven niet gepubliceerd, na een dreigement van KLM. Een hogere vliegtaks voor verre vluchten, ook voor transferreizigers, zou volgens het rapport een ‘veel beter’ alternatief zijn. Dat zou echter grote gevolgen hebben voor KLM’s verdienmodel.
Om publicatie te voorkomen dreigde de vliegmaatschappij een Schipholdirecteur persoonlijk aansprakelijk te stellen voor de schade.
Aanleiding voor het onderzoek, waarvan de conclusies in handen zijn van de Volkskrant, is de voorgenomen krimp van Schiphol. Het kabinet wil sinds juni 2022 dat de luchthaven fors minder vluchten gaat uitvoeren. Schiphol zou binnen enkele jaren van 500 duizend vluchten per jaar terug moeten naar 440 duizend vluchten. Dit vanwege geluidshinder voor omwonenden.
In augustus 2022 meldde Schiphol zich samen met KLM en luchtvaartlobbyclub Barin bij de onderzoeksbureaus SEO en CE Delft. Ze wilden het kabinetsplan onderwerpen aan een zogenoemde maatschappelijke kosten-batenanalyse. Dat gebeurt volgens een door de overheid ontwikkelde methode, waarbij alle factoren – milieu, leefomgeving, bedrijvigheid en overheidsinkomsten – tegen elkaar worden afgewogen. Ook vroeg het trio om een alternatief voor de krimp.
OVER DE AUTEUR
Ashwant Nandram is economieverslaggever voor de Volkskrant. Hij schrijft onder meer over de luchtvaart en spoorwegen.
Het resultaat, een 170 pagina’s tellend rapport, verscheen in januari 2023. Uit de analyse van de krimp naar 440 duizend vluchten rolt geen eenduidig resultaat. In sommige modellen heeft de krimp een positief welvaartseffect, in andere modellen een negatief effect.
De onderzoekers dragen ook een alternatief plan aan, de zogenoemde ‘milieu- en geluidvariant’. Het belangrijkste onderdeel daarvan is een aanpassing van de vliegtaks. Die geldt nu alleen voor reizigers uit Nederland, maar zou ook gaan gelden voor transferpassagiers. Ook zou het bedrag omhooggaan en afstandsafhankelijk worden, waardoor verre vluchten duurder worden.
Vliegtaks
Voor een vlucht naar New York rekenen de onderzoekers met een vliegtaks van 75 euro in 2030 en 175 euro in 2050. Een reis naar Australië zou 210 euro aan belasting kosten in 2030, oplopend tot 475 euro in 2050.
Andere onderdelen van het voorstel zijn het verminderen van het aantal nachtvluchten en het subsidiëren van duurzame kerosine.
De onderzoekers noemen het voorstel ‘veel beter voor de brede welvaart dan krimp van Schiphol’. De vliegtaks zal leiden tot minder passagiers en een lagere gemiddelde vliegafstand, wat goed is voor het klimaat. Ook de geluidshinder neemt af, omdat er op korte afstanden kleinere vliegtuigen worden ingezet. Zelfs de belastingopbrengsten stijgen, dankzij de verhoogde taks.
Schiphol hoeft op die manier niet te krimpen, stellen de onderzoekers, maar kan in aantal vluchten juist groeien. ‘Schiphol blijft een hub met een substantieel aandeel transferpassagiers, maar met een groter accent op Europese vluchten’
Bom onder verdienmodel
Die conclusies leggen een bom onder het verdienmodel van KLM, dat Schiphol gebruikt als ‘hub’ waar passagiers uit alle windstreken naartoe vliegen om over te stappen. Schiphol, op dat moment geleid door interimtopman Ruud Sondag, wil het rapport publiceren. KLM probeert dat te verhinderen. Op 31 mei 2023 dreigt KLM in een e-mail directeur strategie van Schiphol, Richard Emmerink, persoonlijk aansprakelijk te stellen voor de schade als het rapport toch naar buiten komt.
KLM bevestigt de e-mail tegenover deze krant. Sondag eist dat het bedrijf het dreigement intrekt, wat zal gebeuren, maar KLM krijgt toch zijn zin. Het rapport wordt ter kennisgeving naar twee ministeries in Den Haag gestuurd en verdwijnt dan in een la. Was het rapport wel naar buiten gekomen, dan zou het het krimpdebat aanzienlijk hebben beïnvloed. Milieuorganisaties zijn al langer voorstander van een afstandsafhankelijke vliegtaks. Dat geldt ook voor enkele vliegmaatschappijen zoals EasyJet, die vooral kortere vluchten maken.
WIE IS RUUD SONDAG?
In de korte tijd dat Ruud Sondag de baas was op Schiphol, nam hij de organisatie stevig onder handen. Schiphol mocht niet langer trekpop zijn van de luchtvaart. De Volkskrant liep drie maanden mee met Sondag, crisismanager in hart en nieren. Lees hier het verhaal.
In een reactie zegt KLM het rapport niet te hebben willen publiceren omdat onderzoekers ‘geen oog hadden voor het vestigingsklimaat en het weglekeffect van Nederlanders die over de grens gaan om vanuit daar te vliegen’. Ook zegt KLM dat vooraf ‘was afgesproken gezamenlijk een besluit te nemen over mogelijke publicatie’.
Schiphol weerspreekt een dergelijke afspraak, en stelt dat het de bedoeling was de uitkomst te publiceren. Dat het dat toch niet heeft gedaan, is vanwege de wens van Barin en KLM. ‘Daar zijn we volwassen mee omgegaan door dat te respecteren.’ De luchthaven benadrukt dat het de uitkomsten wel verder heeft gebruikt. Zo ijvert Schiphol sinds april 2023 voor een nachtsluiting. In januari 2024 hield het een pleidooi voor de afstandsafhankelijke vliegbelasting. Dat werd toen gepresenteerd als mogelijke klimaatmaatregel, niet als alternatief voor krimp.
Reacties
Een reactie posten