Zonder de Amerikaanse paraplu zijn we weerloos
Zonder de Amerikaanse paraplu zijn we weerloos
OPINIE
Kernwapens Op nucleaire rugdekking vanuit de VS hoeft Europa volgens Ko Colijn niet te rekenen. Maar ook conventionele afschrikking kan werken.
Op 1 februari schoof de Doomsday Clock een seconde op, naar 89 seconden voor middernacht, het rampmoment. Symbolisch natuurlijk. Maar wel een verschuiving die aangaf dat de wereld volgens het Bulletin of the Atomic Scientists, de ngo achter de doemklok, nog nooit eerder zo dicht bij de ondergangwas geweest. Zelfs de Cuba-crisis van 1962 kwam in de ogen van experts niet zo dicht bij het nucleaire armageddon.
Het risico is na de wanvertoning van vrijdag 28 februari natuurlijk niet minder geworden – en dat is nog mild uitgedrukt. De uitbarsting van het duo Donald Trump en JD Vance onderstreept dat de VS onder hun gezag zijn gereduceerd van hoeder van de internationale rechtsorde en betrouwbare alliantieleider, tot een grootmacht die – desnoods ten koste van recht, waarheid en mensenlevens – buitenlandse politiek als een vulgair verdienmodel ziet, waarin het om macht en eigenbelang gaat.
Alle discussies over vredestroepen na een eventuele wapenstilstand in Oekraïne ten spijt – de ultieme veiligheidsgarantie die de leveranciers van deze militairen zouden moeten vrijwaren van Poetins revanchisme, kun je wel vergeten in dit nieuwe Amerikaanse script, waarin Trump zijn steun nooit ondubbelzinnig zal geven, of gewoonweg zal weigeren.
Afschrikking
De grote olifant in de kamer is de nucleaire paraplu. De gedachte is dat kernmachten elkaar afschrikken met de belofte van wederzijdse vernietiging, en dus niet de oorlog zullen verklaren. Natuurlijk heeft Europa op allerlei gebieden militaire achterstanden ten opzichte van Rusland, maar de échte achterstand is toch die op het gebied van nucleaire afschrikking.
De Europese Unie heeft geen kernmacht; alleen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk bezitten kernwapens. En waar de Verenigde Staten en Rusland er allebei ruim vijfduizend hebben, is de voorraad van beide Europese nucleaire machten veel kleiner. Het VK heeft 225 kernwapens, die zonder Amerikaanse hulp niet eens zouden kunnen bestaan en gelanceerd worden; Frankrijk heeft er 290, die ingezet kunnen worden voor het nationale belang, te definiëren door president Emmanuel Macron.
Ooit twijfelde president Charles de Gaulle al aan de Amerikaanse garantie. Zijn land kon, vond hij, beter zelf kernwapens maken. De Fransen hebben er weliswaar op gezinspeeld dat het Franse nationale belang ook een EU-belang zou kunnen zijn, maar zeker daarvan zijn we allerminst. Lang verhaal kort: de Franse en Britse kernmachten zijn ongeschikt voor een full-scale afschrikking.
En het rijke Duitsland dan? Ook dat land koos – min of meer gedwongen door zijn oorlogsverleden – voor de Amerikaanse belofte. Technisch en financieel zou het zeker wel in staat geweest zijn een eigen atoombom te maken. Periodiek laait de discussie in Duitsland op of het niet veiliger geweest zou zijn om de weg der nucleaire Alleingang te bewandelen en/of zich in te kopen in het Franse project. De komende kanselier Friedrich Merz heeft dat balletje onlangs weer opgeworpen. Na een resolute afwijzing van de Franse defensieminister Sébastien Lecornu, heeft Macron onlangs de deur toch op een kier gezet voor een zekere ‘Europeanisering’ van de Franse atoombom. En Macron heeft het laatste woord.
De Taurus-raket zou een soort conventionele afschrikking voor Oekraïne kunnen vormen
Zelensky heeft ook maar al te goed door wat de gevolgen zouden zijn als de Amerikaanse nucleaire paraplu wegvalt. Hij ‘versprak’ zich al in september vorig jaar (en bij de presentatie van zijn vredesplan op 17 oktober in Brussel ook) toen hij het over het ‘NATO or Nuke’-dilemma had. Dat moest hij rap inslikken, maar het is geen geheim dat hij er rond de Russische invasie ook al eens naar verwees. Ook nu betreuren hoge spijtoptanten in Oekraïne het Memorandum van Boedapest uit 1994, waarbij Oekraïne zijn kernraketten inruilde voor (achteraf) waardeloze veiligheidsgaranties.
Dertig jaar verder gelooft geen weldenkend mens dat Oekraïne alsnog de klok kan terugdraaien. Experts zeggen dat Oekraïne de eigen nuke niet kan maken.
Precies en krachtig
Gelukkig heeft de techniek ook niet stilgestaan. Nucleaire afschrikking is niet per se meer nodig. Niet-nucleaire raketten zijn tegenwoordig zo snel, precies en krachtig dat ze belangrijke politieke en militaire objecten van de tegenstander dusdanig kunnen treffen, dat ze haast eenzelfde afschrikkende werking hebben.
Merz doet wellicht iets wat zijn voorganger Olaf Scholz niet aandurfde. Merz zou bereid zijn om de Duitse Taurusraket aan Oekraïne te leveren. Als Oekraïne dat wapen verder ‘oekraïniseert’ – oftewel, zelf gaat bouwen – zou het een soort conventionele afschrikking kunnen vormen.
Als Trump bovendien in een goede bui is, voert hij toch Joe Bidens plan uit om hypersonische Dark Eagle-raketten in Duitsland op te stellen. Die kunnen Moskou onder schot houden en de Russen zo conventioneel afschrikken.
Intussen wordt in ons land de hele kwestie van een Europees alternatief voor de Amerikaanse nucleaire paraplu vooruitgeschoven. ‘Niet aan de orde’, luidt de Haagse standaardreactie: minister van Defensie Ruben Brekelmans zei woendag in de Kamer nog dat de discussie „in de kinderschoenen staat”. In Nederland gebeurt alles 50 jaar later.
Reacties
Een reactie posten