Defensie-expert Ko Colijn over de ongelijke strijd tussen Israël en Iran
- Link ophalen
- X
- Andere apps
Dinsdag 17 juni 2025 | Het laatste nieuws het eerst op NU.nl
Defensie-expert Ko Colijn over de ongelijke strijd tussen Israël en Iran
De aanvallen van Israël op Iran begonnen in de nacht van donderdag op vrijdag, maar er gaat een lange voorgeschiedenis aan vooraf. Israël volgt het verdachte atoomprogramma van Iran al meer dan vijftien jaar (en vermoedelijk nog langer) op de voet. Het heeft de diplomatieke pogingen om tot een sluitend verdrag te komen nooit afgewacht of vertrouwd. Met sabotageacties en gerichte aanvallen in en buiten Iran heeft Israël nooit stilgezeten.
De eerste aanval van Israël is niets anders dan strijdig met het internationale recht, ook al zijn er voldoende signalen dat Iran de grens opzocht. Een zogenoemde hedging-strategie: alles klaarleggen voor het geval dat, maar wel net binnen de regels.
Het Internationale Atoomagentschap (IAEA) beschuldigde Iran er onlangs van stiekem uranium te verrijken. Iran reageerde woedend en dreigt zich terug te trekken uit het verdrag tegen kernwapens. Een verdrag waar Israël overigens geen lid van is, terwijl het zelf bijna honderd atoomwapens heeft.
Het is ietwat opmerkelijk dat men in het Westen wel begrip heeft voor de Israëlische aanval en spreekt over zelfverdediging. Dat heeft vermoedelijk meer met de afkeer van het Iraanse regime te maken dan met juridische gevolgen. Met name vrijdag, direct na de Israëlische aanvallen, waren de woorden vanuit het Westen nogal slap. Men was vooral "bezorgd", "betreurde" de aanval en hoopte dat beide landen kalm zouden blijven.
Volg dit onderwerp
Netanyahu zet Trump voor schut
Er was opvallend weinig oog voor het spannende gesprek tussen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en de Amerikaanse president Donald Trump in de aanloop naar de aanval. Trump stelde Iran vrijdag een ultimatum: sluit een deal "voordat er niets meer over is". Zondag zouden er nieuwe atoomonderhandelingen plaatsvinden in Oman.
Netanyahu is gretig in dat gat gesprongen en heeft Trump daarmee voor de zoveelste keer voor schut gezet. Hij zocht bewust de grenzen op, omdat hij weet dat de VS hem als puntje bij paaltje komt toch wel zal steunen. Netanyahu gokt met succes op de ijdelheid van Trump.
De Amerikaanse president had lovende woorden over voor de aanvallen, en eiste ze in zekere zin zelfs op. Maar ondertussen is de hoop op een politieke oplossing weg, en een nucleaire uitbarsting in het Midden-Oosten juist een grote stap dichterbij.
Wat wil Netanyahu eigenlijk?
De grote olifant in de kamer is de vraag wat Netanyahu nu eigenlijk wil bereiken. Ik kom tot vier doelstellingen:
- Het lamleggen of gewoon verwoesten van Iraanse kernfabrieken.
- Het terugbrengen van Irans vermogen om zelf aan te vallen.
- Het uitschakelen van kopstukken van het Iraanse kernprogramma.
- Het uitschakelen van Iraanse leiders, met name opperste leider Ali Khamenei.
De oorlog kan nog wel dagen of weken duren, maar er is al een tussenstand op te maken.
Doelstelling 1 kan Israël naar verluidt niet behalen zonder de VS in de oorlog te betrekken, want daarvoor heeft het de allerzwaarste Amerikaanse bommen nodig. De VS laat zich (nog) niet verleiden, al is Iran rijp voor de sloop. Israël heeft de kernfabriek bij de stad Natanz, een van de drie Iraanse plekken waar uranium verrijkt wordt, weten te raken met bommen vanuit vliegtuigen. De fabriek bevindt zich ongeveer 40 meter onder de grond. Om ook de ondergrondse fabrieken bij Fordow en Isfahan uit te schakelen, zijn Amerikaanse bommen nodig.
Doelstelling 2 lijkt gehaald. De Israëlische geheime dienst, de Mossad, heeft volgens Franse collega's zeker een derde van de Iraanse luchtverdediging uitgeschakeld. De oude Iraanse MiGs en F-5's zijn geen partij voor de Israëlische F-16's en F-35's.
Doelstelling 3 is redelijk waargemaakt. Veertien Iraanse atoomspecialisten zouden al zijn gedood. De Mossad wist blijkbaar precies waar zij woonden of verbleven.
Doelstelling 4 hoeft niet per se voor de VS. De Amerikanen willen vooral een hernieuwde atoomdeal met waterdichte controles. Dat Khamenei nog leeft is waarschijnlijk het enige 'succes' van Trump, die daar bij Netanyahu een stokje voor stak.
Inlichtingendiensten zouden Trump gewaarschuwd hebben dat de Islamitische Revolutionaire Garde weleens de macht zou kunnen grijpen als Khamenei wegvalt. Dat zou de veiligheid van de ruim 43.000 Amerikaanse militairen in de regio verder kunnen bedreigen. Om nog maar te zwijgen over de veiligheid van Israël. Dat is dan ook reden voor Israël om op te schalen in de jacht op kopstukken van Quds, het leger van de Revolutionaire Garde.
Israël is (dankzij de VS) sterker dan Iran
De kracht en het aantal van de ongeveer drieduizend raketten die Iran kan inzetten vallen tegen. Hoewel ze uiteindelijk enig resultaat behaalden in Israël, begon de Iraanse wraakaanval met een kleine driehonderd drones die niets uitrichtten. De Israëlische aanvallen hebben het vermogen van Iran om drones en raketten te lanceren en van brandstof te voorzien flink beperkt.
Daarnaast zijn er Amerikaanse fregatten met luchtverdedigingscapaciteit in de buurt. Het vliegkampschip Carl Vinson kan desnoods bijspringen, in het uiterste geval gevolgd door vliegkampschepen Washington en Nimitz.
Zo heeft Trump dus zijn eigen belangen, en wordt zijn ijdelheid bespeeld door Netanyahu. Iran is de onderliggende partij en smeekt naar verluidt nu al om genade.
- Link ophalen
- X
- Andere apps
Reacties
Een reactie posten