Minister van buitenlandse zaken Van Kleffens moest ‘aftasten’ of de Belgische koning kon worden geruild tegen hoge nazi’s.
Koningin Wilhelmina heeft aan het einde van de oorlog gevraagd te onderzoeken of er een opmerkelijke uitruil mogelijk was met de nazi’s. Zij maakte zich zorgen over het lot van de Belgische koning Leopold III, die met zijn gezin door de Duitsers in Oostenrijk gevangen werd gehouden. Ze vroeg daarom in maart 1945 aan haar minister van buitenlandse zaken Eelco van Kleffens via het Vaticaan ‘af te tasten’ of topnazi’s een vluchtweg kon worden geboden in ruil voor de vrijlating van de Belgische koningsfamilie.
Dat blijkt uit ‘Majesteit, U kent het werkelijke leven niet’, een bundel met originele oorlogsdagboeken van Van Kleffens, die vandaag verschijnt. Ze zijn ingeleid en van notities voorzien door de historicus Michael Riemens.
Het verzoek voor deze uitruil van de koningin is opmerkelijk omdat zij een anti-papistische en juist in de oorlogsjaren duidelijke anti-Duitse houding had. Maar om een mede-koningshuis dat in problemen verkeerde te helpen, was zij bereid tot deze deal, blijkt uit Van Kleffens dagboeken.
Angst voor liquidatie
Wilhelmina ondernam haar actie na een gesprek met de Belgische koningin-moeder Elisabeth in Brussel, die zich grote zorgen maakte over het lot van haar familie. De angst was dat de Duitsers, die de oorlog aan het verliezen waren, de Belgische koningsfamilie zouden liquideren. Over dat gesprek is overigens al eerder geschreven, zegt historicus Riemens.
Maar dat zij Van Kleffens vervolgens verzocht om stappen te nemen richting het Vaticaan voor deze deal rond de topnazi’s was nog onbekend. Wat er uiteindelijk precies met dit verzoek is gebeurd, wordt niet duidelijk uit Nederlandse bronnen, zegt Riemens. Het Vaticaan stond tijdens de Tweede Wereldoorlog min of meer boven de partijen, was betrokken bij allerlei humanitaire zaken en kon daardoor soms diplomatiek iets betekenen.
Leopold III en zijn gezin overleefden de oorlog. De houding van de vorst tijdens de bezetting, die weigerde samen met zijn regering naar het buitenland uit te wijken, leverde wel een jaren slepende koningskwestie op. In 1951 deed Leopold III om die reden troonsafstand ten gunste van zijn oudste zoon Boudewijn.
Vertrouwensband
Van Kleffens was tijdens de oorlog een van de weinige leden van het Nederlandse oorlogskabinet met een redelijke vertrouwensband met Wilhelmina. Riemens: “Stapje voor stapje wist hij haar vaak in de door hem gewenste richting te duwen.”
De minister van buitenlandse zaken verbaasde zich wel geregeld over de manier waarop de vorstin een loopje nam met het staatsrecht. Bovendien vond Van Kleffens de koningin behoorlijk wereldvreemd. De boektitel ‘Majesteit, U kent het werkelijke leven niet’ verwijst daarnaar.
Er staan meer opmerkelijke details over de voormalig koningin in het boek. Tijdens haar bezoek aan de Amerikaanse president Roosevelt bijvoorbeeld, in de zomer van 1942, wilde Wilhelmina haar minister van buitenlandse zaken aanvankelijk helemaal niet mee hebben. Pas na bemiddeling van premier Gerbrandy mocht Van Kleffens haar nareizen. Hij schijnt te hebben gezegd dat hij zijn ontslag zou hebben aangeboden als het geen oorlog was.
Met leedvermaak schreef Van Kleffens daarna over een bijeenkomst op het buitenverblijf van een neef en nicht van Roosevelt, waar de vorstin te midden van moderne Amerikanen oogde als een anachronisme: ‘Nu zat zij daar, en zei niet veel, een beetje zielig maar met een gezicht van “Ik ben tenslotte toch de Koningin van Nederland” een beetje gelaten en out of place, te midden van de luid pratende Amerikanen met hun Scotch en hun rye en hun ice-tea. Het was een tooneel om nooit te vergeten, en ik had a royal good time.’
‘Majesteit, U kent het werkelijk leven niet’. De oorlogsdagboeken van minister van Buitenlandse Zaken mr. E.N. van Kleffens (inleiding en annotatie: Michael Riemens). Vantilt, €29,95
Lees ook:
Precies 100 jaar geleden vroeg de vluchtende Duitse keizer Wilhelm II asiel aan op Nederlandse bodem
Het is dit weekeinde honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog eindigde. Het Limburgse plaatsje Eijsden herdenkt dat de Duitse keizer, op de vlucht uit eigen land, daar het neutrale Nederland binnenkwam. Wilhelmina effende zijn pad.
Oorlogscorrespondentie van Wilhelmina nu in te zien
independent_brand_ident_LOGO Untitled Created with Sketch. Look closely and you'll see Jared Kushner's cynical ‘deal of the century’ for Palestinians in action Their hearts may be empty but their stomachs shall be filled. Their hopes may be dead but their bank accounts will be in the black d.d. 02-08-2018 Robert Fisk Jared Kushner promised 'better prospects' for the Palestinian people under Trump's presidency ( ) Hindsight is unfair – but it might tell the truth. First, Donald Trump proclaims Jerusalem as the capital of Israel, thus depriving the Palestinians of their capital in the east of the city. The Palestinians are appalled. Mahmoud Abbas says he will no longer talk to the United States. So Trum
Liquidatie advocaat van kroongetuige Nabil B. werd ‘nooit voor mogelijk gehouden’ Strafrechtadvocaat Derk Wiersum is vanochtend in Amsterdam doodgeschoten op straat. In de advocatuur en de politiek is zeer geschokt gereageerd op de moord. Redactie 18 september 2019 , 9:10 Collega-strafrechtadvocaten reageren ontzet op de liquidatie van advocaat Derk Wiersum. “Dit is schokkend, een hele grote stap buiten het milieu”, zegt Jan Hein Kuijpers. “Er is maar één woord voor: verschrikkelijk”, verklaart Gerard Spong. Peter Plasman zegt “zo’n moord nooit voor mogelijk” te hebben gehouden. Dreigementen tegen advocaten zijn niet nieuw, weet Spong, die zelf ook wel eens aangifte van bedreigingen heeft gedaan. “Die waren vaak niet mals. We hebben weleens meegemaakt dat advocaten om het leven zijn gekomen. Maar het grote verschil met Wiersum is dat hij een volstrekt integere advocaat was die niet samenspande met zijn clientèle. Deze volstrekt treurige nieuwigheid zou met z
ONDERZOEK De moeizame strijd tegen de ongrijpbare glazenwassersmaffia Hoe een Zaanse familie een machtig schoonmaakimperium wist op te bouwen, en daarbij uitbuiting en intimidatie niet schuwt. Door Jan Tromp 20 januari 2024, 05:00 M aar heel weinig glazenwassers willen vertellen over de doodsbedreigingen. Henk is over zijn aarzelingen heen gestapt. Mits we hem Henk noemen, weg van zijn echte naam. En op voorwaarde dat we het over Nootdorp hebben. Pijnacker mag ook. Als het maar ver verwijderd is van het dorp waar hij in werkelijkheid de ramen lapt. Henk, een massieve vijftiger, had begin vorig jaar een paar adressen overgenomen van een kennis die was afgekeurd. ‘Een Turk of een Bulgaar die verderop aan het lappen was, stapte op me af. Hij sprak een paar woorden Engels, wilde weten voor wie ik werkte. Voor m’n eigen, zei ik. Die gast maakte duidelijk dat ze de wijk hadden overgenomen. Ik moest inpakken en wegwezen en als ik mij nog één keer zou laten zien, zou hij mijn benen breken.
Reacties
Een reactie posten