Eva luidde de klok, maar niemand wilde het horen
hoe & waarom?
RALPH MOOIJEKIND
Eva luidde de klok, maar niemand wilde het horen...
In 2014 wordt Eva Sebok ontslagen bij de gemeente Haarlem. Sinds de zomer van 2016 heb ik contact met haar. Er volgen verschillende gesprekken om duidelijk te krijgen wat haar is overkomen.
Haar verhaal is al die jaren consistent en ze overtuigt mij met bewijsstukken. Ze schetst een beeld van een verrotte en incompetente organisatie. Meermaals trekt zij aan de bel. Haar noodkreten worden genegeerd en uiteindelijk wordt haar baan haar afgenomen. Dit is haar verhaal:
Eva herinnert het zich nog. Op haar eerste werkdag kwam [ambtenaar01] voor haar staan. Hij had drie dozen in zijn handen. Daarin zaten een gloednieuwe iPad, iPhone en Galaxy. “Kies maar uit”, zei hij.
Ze wilde alleen de iPhone. Uiteindelijk kwam ze ook thuis met een splinternieuwe laptop en iPad. Ze hoort het hem nog zeggen: “Je weet met wie je vriendjes moet zijn.”
In maart 2011 begint Eva de Sebok bij de gemeente Haarlem. Ze wordt bureauhoofd Innovatie en informatiearchitect. Samen met [ambtenaar01], [ambtenaar02] en [ambtenaar03] vormt zij het management van een Haarlemse gemeente-afdeling.
Ze krijgt te maken met een ambitieus plan. De gemeente staat aan de vooravond van een grote digitaliseringsoperatie. Als het nieuwe stadskantoor ‘Raakspoort’ opgeleverd wordt, bestaan er geen vaste werkplekken meer. Gemeentemedewerkers krijgen tablets, smartphones en ze moeten voortaan achter elke willekeurige computer kunnen aanschuiven. Thuiswerken wordt ook gestimuleerd.
Het plan leidt tot hoge investeringen en de voortgang wordt besproken in de Stuurgroep Digitalisering. Eva komt daar in contact met alle belangrijke spelers. Aan hen legt ze regelmatig verantwoording af over haar plannen en budgetten.
“Wij moesten werken met een boekhoudprogramma dat was ontwikkeld voor vliegtuigbouwer Boeing (Oracle JD Edwards Enterprise One)”, legt Eva uit in haar Utrechtse woning. “Je kon alleen totaalbedragen boeken. Specificeren was niet mogelijk. Ook hadden andere gebruikers toegang tot mijn budgetten. Zonder dat ik het wist boekten andere bureauhoofden daar hun aankopen. Daarom voerde ik een aanvullende boekhouding in excel. Iedereen wist ervan.”
De leden van de Stuurgroep Digitalisering wisten ook dat er te weinig geld was voor de plannen die ze hadden. Door met kosten te schuiven en in een ander jaar te boeken, bleef het buiten het zicht van de gemeenteraad.
Toen medewerkers van PricewaterhouseCoopers (PwC) Eva jaren later ondervroegen, voelde ze voor het eerst nattigheid. De PwC’ers onderzochten onregelmatigheden en zij bleven doorvragen over Eva haar excel-administratie. Voor Eva stond vast dat iemand iets in haar schoenen wilde schuiven.
Kort daarna tekent ze een vaststellingsovereenkomst. Daarin staat dat Eva zonder ontslagbescherming en zonder vergoeding opstapt. Ze was kapot. Dacht aan zelfmoord. En zat onder de medicijnen.
Wat eraan vooraf ging:
Eva kende [ambtenaar_x] niet. De eerste keer dat ze de naam van [ambtenaar_x] tegenkwam, was in een e-mail van personeelszaken. Als security officer wordt aan Eva advies gevraagd. Ene [ambtenaar_x] van een gemeente-afdeling die thuis zit vanwege een arbeidsgeschil, wil toegang tot haar mailbox. Personeelszaken informeert bij Eva wat de rechten van [ambtenaar_x] zijn.
Eva is dan security officer van de gemeente. Zij maakt plannen hoe de gemeentelijke data beschermd moet worden tegen misbruik. Als het moet, start zij ook interne onderzoeken. Bijvoorbeeld als een medewerker porno zou hebben gekeken op een gemeentecomputer.
Om security officer te worden, volg je cursussen. Daarin raak je bekend met procedures die de integriteit van de organisatie moet waarborgen. Alles gaat volgens strikte regels om de schijn van belangenverstrengeling en oneerlijkheid te voorkomen.
De mail van [ambtenaar_x] die Eva onder ogen komt, is gericht aan de gemeentesecretaris. [ambtenaar_x] schrijft hem dat zij een integriteitsmelding wilt doen. Ook wil [ambtenaar_x] vanwege de bewijsvoering weer toegang tot haar mailbox.
Als [ambtenaar_x] haar mail naar de gemeente stuurt, loopt Eva op haar tenen. Ze heeft huilbuien op kantoor. Het rommelt dan al langer op de afdeling. Er is veel gebeurd rondom de jaarwisseling 2012-2013.
“Ik heb altijd met veel plezier samengewerkt met [ambtenaar03]. Hij was mijn leidinggevende, een integere man”, verklaart Eva. De verbazing was daarom groot toen (eind 2012) bekend werd dat zijn contract niet zou worden verlengd.
[ambtenaar03], verdwijnt kort nadat de ambtelijke top van stoeltje wisselt. Een oud-gemeentesecretaris vertrekt na verschillen van inzicht met de ambtelijke top. Haar plaatsvervanger schuift door en neemt haar werk over. Zo wordt hij de hoogste baas van de gehele ambtelijke organisatie.
Op Eva’s afdeling was de sfeer slecht. Eva kreeg te maken met de beschuldiging dat ze één miljoen euro achterover had gedrukt. Collega’s keken haar met de nek aan. “Op de gang werd ik bespuugd. Ze noemden mij een verrader”, zegt Eva. “Het waren leugens die opzettelijk waren verspreid.”
Vooruitlopend op een eventuele reorganisatie moest het management van de afdeling Informatievoorziening hun medewerkers beoordelen. “Wij moesten kijken welke functies zouden kunnen verdwijnen als we zouden samenwerken met de gemeente Haarlemmermeer. Dat deden we met [ambtenaar03] en de bureauhoofden. Na afloop van de vergadering verspreide [ambtenaar01] geruchten dat ik en [ambtenaar03] bepaalde functies wilden opheffen. Terwijl dat helemaal nog niet aan de orde was.
[ambtenaar03] heeft toen besloten [ambtenaar01] op non-actief te stellen. [ambtenaar01] meldde zich vervolgens ziek in maart 2012. Het was zijn derde aantekening in zijn personeelsdossier, herinnert Eva zich.
Daarvoor was hij al twee keer berispt volgens Eva. “De berispingen hadden te maken met zijn eigen bedrijf. Naast zijn werk voor de gemeente, deed hij hetzelfde werk voor eigen rekening.”“Iedereen van de afdeling was het over eens dat hij moest vertrekken. Vergeet niet dat hij bureauhoofd was.”
Begin 2013 steekt de rechterhand van de nieuwe gemeentesecretaris zijn hoofd door de deuropening van de vergaderkamer. “Hij vertelde ons dat [ambtenaar01] terugkeert in zijn functie. En weg was ie.” Eva blijft verbijstert zitten.
Kort daarna volgt de mededeling dat [ambtenaar05] het nieuwe afdelingshoofd wordt. [ambtenaar05] komt in de plaats van [ambtenaar03]. Zo wordt [ambtenaar05] afdelingshoofd van twee afdelingen. Hij wordt de baas van Eva en van [ambtenaar_x].
De samenwerking met haar nieuwe baas verloopt stroef. Op zijn eerste werkdag zit Eva bij haar familie in Hongarije. Het was een familiefeest dat bijna een jaar van tevoren was gepland en vastgelegd. “Toen ik weer op mijn werk kwam, riep hij mij apart. Hij zei: ‘de toon is gezet. als jij denkt dat jouw familie belangrijker is dan ik, dan zal ik je leren’.”
Door de e-mail van [ambtenaar_x] komt Eva in een moeilijke situatie. [ambtenaar_x] wil als oud-medewerker een backup van haar e-mails. Aan de hand daarvan wil zij integriteitsschendingen aantonen. Personeel zaken stuurt het verzoek door naar Eva en informeert naar de rechten van [ambtenaar_x].
De zin die Eva opvalt in de e-mail van [ambetnaar_x] is: “Gelet op de rol van [ambtenaar05] verzoek ik U hem geen deelgenoot te maken van dit verzoek.” [ambtenaar05] is op dat moment niet alleen de baas van [ambtenaar_x], maar ook van Eva.
De spanning neemt toe als [ambtenaar05] erachter komt wat [ambtenaar_x] van plan is. Hij eist toegang tot de onderzoeksresultaten van Eva. Eva weigert dat. Daarmee handelt zij volgens de strikte internationale richtlijnen.
Eva legt uit: “Als er een verdenking was van misbruik met computers dan startte ik een onderzoek. [ambtenaar06] ging dan samen met iemand van SafeHarbour achter een computer zitten. SafeHarbour is een extern bedrijf dat is gespecialiseerd in informatiebeveiliging. Wij noemen dat het vier ogen-principe, waarbij de onderzoekers elkaar in de gaten houden. In een apart log-file houden ze precies bij wat ze hebben gedaan. Zo streng zijn die regels.“
Ondertussen adviseert de bedrijfsarts Eva te stoppen met werken. Maar ze wil door: “Hij mocht mij niet kapot krijgen”, blikt ze terug. Kort daarna stort ze in.
Op weg naar huis staat ze tweeënhalf uur stil op de vluchtstrook van de snelweg. Een aanval die hoort bij de ziekte van Meniére zorgt ervoor dat ze niet verder kan rijden. De spanning van de afgelopen maanden eist zijn tol.
De volgende dagen werkt ze thuis en houdt ze nog wel haar werkmail in de gaten. Dan ontvangt ze een bericht van SafeHarbour. De medewerker van dat bedrijf wijst Eva erop dat [ambtenaar05] toegang wil tot alle vertrouwelijke dossiers van interne onderzoeken. Waaronder het dossier van [ambtenaar_x].
Eva stuurt meteen een e-mail naar de gemeentesecretaris. Als security officer ontraadt ze hem om [ambtenaar05] toegang te geven. Hij is weliswaar hoofd van Eva’s afdeling, maar hij is ook de baas van [ambtenaar_x]. Volgens internationale security-regels moet je controle en uitvoering gescheiden houden.
De gemeentesecretaris negeert het eerdere verzoek van [ambtenaar_x], hij negeert het advies van Eva en geeft [ambtenaar05] toch de door hem gevraagde toestemming. [ambtenaar05] krijgt zo toegang tot alle integriteitsonderzoeken die Eva heeft laten uitvoeren.
Met Eva loopt het slecht af. Hoewel zij ziek is, zorgt zij ervoor dat het werk niet stil komt te liggen. Ook doet ze melding van een integriteitsschending bij een oud-wethouder en de gemeentesecretaris.
“Volgens de regeling Melding Vermoeden Misstanden van de gemeente moet het college de melding onderzoeken en bevestigen”, licht Eva de regeling toe. Ze hoort er nooit meer wat van. Ze krijgt zelfs geen ontvangstbevestiging. kopietjes van haar e-mails zijn het bewijs.
Op advies van Eva zegt de gemeentesecretaris toe dat ‘de functie van security officer door [ambtenaar05] tijdelijk aan een andere medewerker wordt overgedragen’. Hij vraagt haar ook verschillende documenten te sturen over haar functie. Later blijkt dat deze stukken worden gebruikt om Eva uit haar functie te zetten.
Terwijl ze ziek is, werkt ze ook mee aan een onderzoek van PricewaterhouseCoopers (PwC). Zij onderzoeken of er onregelmatigheden zijn geweest bij het digitaliseringsproject van de gemeente. Het is een tweede onderzoek. Eerder had een ingehuurde consultant al een soort gelijk onderzoek gedaan.
Het eerst onderzoeksbedrijf zou in 2012 ruim €1.200.000,- gedeclareerd hebben, volgens Eva. Degene die haar op dat bedrag wees, vertelde haar dat er in februari 2012 28 werkdagen gedeclareerd waren.
In overleg met de bedrijfsarts gaat Eva in de zomer van 2013 weer rustig aan de slag. Het is dan 14 augustus. Omdat ze pas mag beginnen als zij een gesprek heeft gehad met haar baas, belt ze hem meteen voor een afspraak. Hij blijkt pas 2 september tijd voor haar te hebben.
Als ze [ambtenaar05] bezoekt, hoort Eva dat haar baan inmiddels is vergeven. Dat gebeurde twee weken eerder op 20 augustus. “En niemand die mij dat heeft medegedeeld”, constateert Eva. In dezelfde vergadering waarin Eva’s integriteitsmelding besproken had moeten worden, besloot het college van burgemeester en wethouders [ambtenaar05], haar baas, aan te wijzen als de nieuwe security officer.
Een half jaar later tekent Eva een vaststellingsovereenkomst. Daarin staat dat Eva op eigen verzoek, zonder ontslagbescherming en zonder vergoeding opstapt. Ze was kapot. Dacht aan zelfmoord. En zat onder de medicijnen.
Ze bezoekt de gemeente nog één keer om het afgeronde PwC-rapport te lezen. Op de kamer van de loco-secretaris bladert ze een uur door een stapel A4’tjes. Eva leest dat de PwC-onderzoekers haar vrijpleiten van alle verdachtmakingen.
Ook ziet ze dat er een integriteitsschending is ontdekt. Dan begint ze te huilen omdat er staat ‘dat het bestuur geen nader onderzoek instelt.’
Eva realiseert zich dat integriteitsschender de dans ontspringt. “Hij, die klootzak, doet alles wat niet mag en werkt nog steeds bij de gemeente. Ik verloor mijn baan en kon vertrekken.”
Reacties
Een reactie posten