Gematigde lobby moet wijken voor boerenpopulisme
Gematigde lobby moet wijken voor boerenpopulisme
Protesten Het wordt voor het kabinet steeds lastiger om uit de impasse met de radicaliserende boeren te komen.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/07/data59814972-fd2109.jpg)
Boeren voerden vrijdag actie bij supermarktkoepel CBL in Leidschendam. Ze vinden de prijzen die ze krijgen te laag.Foto SEM VAN DER WAL / ANP
Het leger van trekkers verschijnt niet langer alleen op het Malieveld, maar overal waar het boerenbelang dreigt te worden gefnuikt.
Vrijdag blokkeerden tientallen trekkers het distributiecentrum van Albert Heijn in Zwolle en het kantoor van branchevereniging CBL in Leidschendam. In Best moest hoofdredacteur John van den Oetelaar van het Eindhovens Dagblad in alle vroegte naar de drukkerij komen om een groep boeren te woord te staan die andere berichtgeving van zijn krant eisten.
Maandag reed een 17-jarige boer uit het Brabantse Udenhout met zijn trekker in op een aantal marechaussees bij Eindhoven Airport. Hij is opgepakt voor poging tot doodslag.
En in één week deden twee ministers (Ollongren van Binnenlandse Zaken en Schouten van Landbouw) en een Kamerlid (De Groot, D66) aangifte van intimidatie en bedreiging tegen Farmers Defence Force.
De onvrede onder boeren leek even geluwd tijdens de coronacrisis en een lente waarin op boerderijen vooral werd gezaaid, geploegd en gekalfd, maar intussen is het conflict tussen het kabinet en de boeren verder geëscaleerd.
Brede steun voor protesten
Een oplossing is niet in zicht. Deze zaterdag verschijnt een enquête van de NOS en vakblad Nieuwe Oogst waaruit blijkt dat zes op de tien geënquêteerde boeren achter de acties van de afgelopen dagen staan – niet alleen melkveehouders, maar ook akkerbouwers en tuinders steunen de protesten tegen de plannen van de minister om het veevoer minder eiwitrijk te maken, wat moet leiden tot een lagere uitstoot van stikstof.
Ook de actiebereidheid is nog altijd groot: zeker de helft van de veehouders geeft aan bij toekomstige stikstofmaatregelen die hen niet aanstaan in actie te willen komen. De traditionele, gematigde boerenlobby lijkt het te hebben afgelegd tegen het nieuwe boerenpopulisme. Geweld, en dreigen met geweld, lijken steeds vaker aan de orde van de dag.
Maar niet alle boeren behoren tot het radicale smaldeel. In Vragender, bij Lichtenvoorde in Gelderland, heeft melkveehouder Bennie Klein Ikink (65) – „al de zesde generatie op dit stuk grond, met 215 koeien” – afgelopen maandag net een pasgeboren kalf in een kruiwagen van de moeder naar de kalverenbox versleept.
Ongerustheid en verwarring
In zijn commentaar klinkt in plaats van boosheid eerder ongerustheid en verwarring door. „Ik ben bang dat er in Den Haag gewoon beter geluisterd wordt naar Maxime Verhagen [van Bouwend Nederland] dan naar ons. En nieuwe woningen zijn óók belangrijk, dat snap ik allemaal best. Maar wat ik gewoon niet begrijp: moet ik nu luisteren naar mijn veearts, die zegt dat de nieuwe voermaatregel slecht voor de gezondheid van mijn dieren is, of naar de minister, die zegt dat die maatregel nu eenmaal noodzakelijk is om uit de stikstofimpasse te geraken?”
Uit een enquête van de branchevereniging van dierenartsen blijkt dat ruim 70 procent van de rundvee-artsen verwacht dat de voermaatregel waarmee minister Schouten in elk geval tijdelijk een uitweg uit de stikstofimpasse wil forceren „ernstige gevolgen gaat hebben voor de gezondheid en welzijn van melkvee”. De minister heeft intussen aan het Planbureau voor de Leefomgeving om nader onderzoek gevraagd, dat nog vóór de maatregel op 1 september dit jaar ingaat gereed zou moeten zijn. „Maar stel je eens voor”, zegt Klein Ikink, „dat artsen zo massaal waarschuwen bij een medicijn dat voor mensen bedoeld is?”
In het verhaal van Klein Ikink klinkt bovenal beroepszeer door. Het verdriet dat niet jij, met jouw generaties aan opgebouwde ervaring, maar het ministerie in Den Haag jou vertelt hoe er gevoerd, gemest en beweid moet worden. Dat er over jou beschikt wordt, in plaats van dat je samen met de overheid actie onderneemt om de sector te verduurzamen.
Acties tegen de supermarkten
Deze week verschoof het actiefront van de boeren naar de supermarkten en hun inkopers en distributiecentra. Vrijdagavond verspreidde Mark van den Oever van Farmers Defence Force de waarschuwing onder zijn leden om maar vast „voldoende boodschappen” in te slaan. De gematigder boeren van Agractie stuurden een open brief aan supermarktenkoepel CBL waarin ze eisen binnen een week 5 cent per liter extra voor hun zuivel te krijgen.
Boeren zeggen nu vaak op of onder de kostprijs te zitten en vrezen dat nieuwe maatregelen vóór kringlooplandbouw en tegen stikstofuitstoot hun verdienmodel verder onder druk zetten. Maar wat zou er gebeuren als niet boeren, maar consumenten de rekening voor de transitie naar stikstofarme kringlooplandbouw krijgen gepresenteerd?
Polarisatie-experts adviseren in kwesties als deze vaak om op zoek te gaan naar een gedeeld belang of een gedeelde vijand, waar beide polen zich samen op kunnen concentreren. Hier ligt, zegt ook boer Klein Ikink op zijn eeuwenoude erf in Vragender, een kans voor de overheid om samen met de boeren een eerlijker prijs af te dwingen. In het regeerakkoord in 2017 werd al aangekondigd dat de Autoriteit Consument en Markt hier een grotere rol in zou moeten spelen. „Als Schouten dáár nu eens mee zou beginnen, dan kunnen we praten”, aldus boer Klein Ikink.
Reacties
Een reactie posten