Opinie: Burgemeester overladen? Een veel groter probleem is dat de lokale democratie verzuipt

Onderzoek wijst uit dat burgemeesters verzuipen in het moeras aan functies dat ze moeten vervullen. Het is tijd de burgemeestersambt op te heffen, betoogt J. Geraets. Niet de burgemeester verzuipt, maar juist de lokale politiek, aldus Gert Meijboom. 

J. Geraets en Gert Meijboom                    1 maart 2021, 17:09

Jan van Zanen wordt tijdens een buitengewone raadsvergadering in het stadhuis beëdigd als burgemeester van Den Haag.Beeld ANP

Burgemeestersambt complex en overladen? Functie kan en moet zo snel mogelijk verdwijnen.

Het is prima en hoognodig dat de functie van burgemeester ter discussie wordt gesteld. Niet veel meer positiefs is er te melden over het artikel in deze krant onder de titel ‘Help! De burgemeester verzuipt’ van wetenschappers van liefst vier onzer universiteiten. Hun analyse is warrig en dus is hun conclusie navenant. Eerst tuigen zij de functie van burgemeester onnodig op tot een ‘complex’ geheel om vervolgens te constateren dat deze te overladen is. Niets is minder waar. De functies van burgemeester en Commissaris van de koning (Cdk) kunnen en dienen zo snel mogelijk te verdwijnen.

Burgemeester en Cdk zijn kroonbenoemde functionarissen. In die hoedanigheid zijn zij zetbaas van het rijk bij de lagere overheden. Met twee kerntaken: hoeder van de openbare orde, primair ingegeven door de repressie van oproer, en spion voor het rijk waar het gaat om onwelgevallige besluiten van die lagere overheden. Alle praatjes over dat de functie inmiddels is geëvolueerd ten spijt: deze taken zijn wettelijk nog steeds onveranderd.

Het is een schande dat de zorg voor de openbare orde nog steeds niet onder de normale democratische controle valt. Wetten en verordeningen behoren gemaakt te worden door een volksvertegenwoordiging.

Dan de functie van ‘spion’. Ook hier is de democratie in het geding. Om besluiten van de lagere overheid ter eventuele vernietiging door de Kroon te kunnen voordragen, is het nodig deze te kennen en dus maken burgemeester (en Cdk) deel uit van het dagelijks bestuur. En beslissen zij als niet verkozene mee in dat bestuurscollege.

Alle andere taken die een burgemeester worden toegedicht, zijn loos. Een vader voor de burgers, de boven de partijen staande verbinder, de regisseur en coördinator, bewaker van de integriteit van bestuur – allemaal onzin. Daar heb je geen kroonbenoemde voor nodig. Vooral die laatste taak vinden de universiteitsmedewerkers belangrijk. Maar wat zij vinden in dezen is niet relevant. Vraag het de laatste drie burgemeesters van Maastricht. Gerd Leers moest wegens machtsmisbruik vertrekken, Onno Hoes wegens zijn chantabele positie en Annemarie Penn-te Strake had moeten vertrekken wegens dubieuze huizenhandel, maar kreeg genade.

Dus nee. Het is klop-klop om de afgesleten functie van zetbaas van het rijk, weer kleur en cachet te geven. En zo uitgerangeerde politici een respectabele uitgang te bieden. Hoezo overladen?

_{J. Geraets, Munstergeleen}

Burgemeester wordt ruim betaald, gemeenteraad verzuipt

In de Volkskrant waarschuwden Boogers c.s. dat de burgemeester verzuipt. Een veel groter probleem is echter dat de lokale democratie verzuipt.

De lokale overheid, burgemeesters, wethouders en ook veel raadsleden, staat steeds verder af van de burger die ze vertegenwoordigen. Lokale bestuurders vormen een managementlaag die over de hoofden van burgers heen regeren en besluiten. Communicatie, inspraak en actieve burgers worden vaak als lastig en hinderlijk ervaren. En de burger die niet behoort tot de lokaal-politieke elite wordt het liefst genegeerd.

Er is al veel onderzoek gedaan naar versterking en verbetering van de lokale democratie en er zijn veel oplossingen aangedragen, plannen gepresenteerd en initiatieven gestart. In de meeste plannen staat echter het (lokaal) bestuur centraal en niet de burger. Ook voelt niemand zich verantwoordelijk voor het bevorderen van democratische waarden. Zo wordt het nooit wat met de lokale democratie.

Het democratisch kompas in het lokaal bestuur is behoorlijk van slag. In dat chaotische krachtenveld staat de burgemeester er eigenlijk nog het beste voor, die wordt immers nog ruim betaald voor zijn werkzaamheden.

De leden van de gemeenteraad, het democratisch platform bij uitstek, worden daarentegen afgescheept met een vergoeding die in geen verhouding staat tot het werk dat er van ze wordt verwacht.

_{Gert Meijboom, Zutphen, expert lokale democratie}

_{https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-burgemeester-overladen-een-veel-groter-probleem-is-dat-de-lokale-democratie-verzuipt~bec01a55/}