Is dít dan het bewijs dat het coronavirus uit het lab komt?
MAARTEN KEULEMANS
Is dít dan het bewijs dat het coronavirus uit het lab komt?
Opmerkelijke bekentenis van viroloog en Nobelprijswinnaar David Baltimore: toen hij de genetische details van het coronavirus eens goed bekeek, zei hij tegen zijn vrouw dat hij het zaakje niet vertrouwde. In een moleculair hobbeltje aan de uitsteeksels van het virus herkende hij ‘een onmiskenbaar spoor’ dat het virus helemaal niet uit de natuur komt – maar uit een laboratorium, zo noteerde boulevardkrant The New York Post.
Het hobbeltje waarop Baltimore doelt, zit halverwege het spike-eiwit van het virus, heet officieel ‘furine-splijtingsplaats’ en vormt een soort knop: ‘Hier openen svp’. Als het coronavirus uw keelcellen binnendringt, drukken enzymen uit uw cellen die knop in, waarna het virus zichzelf begint uit te pakken, zodat het zich kan vermenigvuldigen.
Hogere biochemie dus, maar er is inderdaad wat raars met de knop. Het meest aan het nieuwe coronavirus verwante vleermuizenvirus ‘RaTG13’ heeft hem niet. En dan is het knopje ook nog eens geschreven in een rare genetische taal. Een van zijn bouwstenen, het aminozuur ‘arginine’, staat in het genetische bouwplan van het virus geschreven met de letters ‘CGG’. Dat is een dialect dat virussen niet vaak gebruiken, omdat het immuuncellen aantrekt. Virussen schrijven ‘arginine’ liever op een andere manier.
Spannend! Zou iemand de letters ‘CGG’ dus in het bouwplan van het virus hebben bijgeschreven? Dat zou erop duiden dat iemand met kennis van zaken aan het virus heeft gesleuteld – en het heeft willen opvoeren. Allemaal wel erg toevallig. Zeker als je bedenkt dat het virus voor het eerst opdook op nog geen dertig kilometer afstand van het Wuhan Instituut voor Virologie, waar men vleermuisvirussen verzamelt en onderzoekt.
Da Vinci Code
Ook ik raak altijd snel opgewonden van dit soort prikkelende ideeën. Een soort Da Vinci Code, verstopt in de blauwdruk van een virus! Totdat hoogleraar coronavirologie Eric Snijder (LUMC) mijn gedagdroom ruw verstoorde. De natuur heeft zó veel coronavirussen op voorraad, hield hij me voor, waarom zou dit opeens iets anders zijn? ‘Het is toch een beetje alsof je een gezin hebt met twaalf kinderen, van wie je er eentje aanwijst en zegt: jíj bent in het lab gemaakt.’
Dat geldt zelfs voor die rare uitpakknop, aldus infectieziekte-geneticus Kristian Andersen in een gedetailleerd, technisch betoog op internet. Vergelijkbare knoppen vind je bij het menselijke verkoudheidsvirus HKU1 en het Midden-Oosten-coronavirus het mers-virus.
Ook de exotische schrijfwijze is bij nader inzien weer niet zó ongewoon, constateert Andersen. Bij kattencorona en het sars-virus uit 2002 staat de bouwsteen ‘arginine’ eveneens soms gespeld als CGG. En van het huidige coronavirus is bij elkaar zo’n 3 procent van alle arginines in het dialect geschreven.
‘Het voornaamste tegenargument tegen een kunstmatige herkomst blijft toch dat er niet alleen in het spike-eiwit, maar door het hele genoom mutaties zitten’, constateert Snijder als ik hem de zaak voorleg. ‘Wie heeft die dan allemaal bedacht? Want die zou je niet met heel veel moeite gaan aanleggen, als je alleen maar die splijtingssite wilt maken.’
Waarmee niet is gezegd dat het virus dus niet uit het lab is ontsnapt, benadrukken Snijder en Andersen. ‘Maar tot op de dag van vandaag moeten we het eerste wetenschappelijke bewijs dat zo’n laboratoriumlek ondersteunt nog vinden’, aldus Andersen.
Gemene Chinese geleerde?
Jammer, ergens wel. Bij grote, onbevattelijke rampen hebben mensen nu eenmaal de diepe psychologische drang om een dader of bedoeling aan te wijzen – een neiging, die psychologen ‘handelende-persoondetectie’ noemen. En ik moet bekennen: ook ik vind een gemene Chinese geleerde veel spannender dan zoiets saais als een niezende nerts of een kuchende vleermuis.
Tot ik denk aan allerlei andere, subtielere aanwijzingen. Een kaartje van Wuhan, waarop je kunt zien dat het virus vooral woedde in de stadsdelen ten noorden van de Yangtze-rivier, terwijl het virologisch instituut op de zuidoever ligt. Een opmerking, verstopt in de bijlagen bij het WHO-onderzoek naar de oorsprong van het virus: geen van de stafleden van het laboratorium had kort na de uitbraak antistoffen tegen sars-cov-2 in het bloed.
Zeg nooit nooit, zeker niet in een land waar feit en leugen zo makkelijk in elkaar overlopen als China! Maar voorlopig gok ik toch op het vleermuizenbos, en niet op het laboratorium.
Reacties
Een reactie posten