Jan de Jong heeft tijd, geld en strijdt tegen Tata Steel. 'Als hij zich vastbijt, laat hij niet los'
Een eenmansleger of een eigengereid baasje wordt hij genoemd. En een harde zakenman, activist, maar ook: een mysterie. Want wie is Jan de Jong nu eigenlijk? De oplettende lezer ziet zijn naam steeds vaker in de media verschijnen als het over Tata Steel gaat. Hij heeft de strijdbijl opgepakt en lijkt voorlopig niet van plan die weer te begraven.
Antoinette Verbrugge van de stichting FrisseWind,nu, Ellen Windemuth van IJmondig en Marc Janssen van Duinbehoud zeggen allen, afzonderlijk van elkaar één ding: “Als Jan vastbijt, dan laat hij niet meer los.”
Vastgebeten
Dat hij zich heeft vastgebeten in de kwestie Tata Steel is overduidelijk. De Jong is er bijvoorbeeld van overtuigd dat de ISO-certificering van het bedrijventerrein van Tata Steel al sinds 2016 niet meer klopt. Dat maakt de uitstoot van schadelijke stoffen door Tata Steel al vijf jaar illegaal, redeneert hij.
Hij voert met dat gegeven niet één zaak tegen Tata, nee, hij voert er drie.
"Wij kunnen niet tegen de lobby van Tata opboksen zonder de steun van Jan en zijn vriendenkring”
Maar dat is niet alles, want achter de schermen is De Jong absoluut niet bang zich te laten horen. Politici, medestanders, mensen bij het RIVM en de GGD en journalisten vinden dagelijks enkele mailtjes van De Jong in hun mailbox over Tata en (het gebrek aan) toezicht op het bedrijf. Openlijk mailt hij milieugedeputeerde Jeroen Olthof vraag na vraag.
"Ook mij bedelft hij met zijn mailtjes", lacht Marc Janssen. "Een dag niet gemaild is een dag niet geleefd”, zegt Antoinette Verbrugge. "Jan houdt vol, en onder andere door hem gaat die geest rondom Tata Steel nooit meer terug in de fles."
Obsessief
Is hij zelfs een tikje obsessief? "Nee, dat zie ik niet, ik zie gedrevenheid", zegt Verbrugge. “Hij is onverschrokken en onorthodox. Wat mij raakt is dat hij ook de dieren en natuur een stem geeft. ” Windemuth: “Hij begrijpt het hele ecosysteem van politici.”
Tijd en geld heeft De Jong
Al jaren vragen ze dat aan de Provincie, maar nu gaan ze samen met De Jong een stap verder: met tien geldschieters heeft hij een miljoen bijeengebracht om de inzet van drones en onderwaterrobots te faciliteren.
Voor al die zaken tegen Tata is veel tijd en geld nodig. Beide heeft De Jong. Hij is miljonair geworden door in de Verenigde Staten goed te boeren met zijn investeringsmaatschappij Nedamco.
"Hij wordt elke dag verrast door stikstofuitstoot van Tata Steel. En dan zegt hij: ‘Ik heb last van Tata Steel, daar ga ik me tegen verzetten'"
Sinds 1989 bezit hij landgoed Schapenduinen in Bloemendaal, waar hij al jaren woont. De huidige geschatte waarde daarvan zou zo’n vijftien miljoen euro zijn. Het aangrenzende landgoed Caprera kochten hij en zijn broer Gijs al een paar jaar daarvoor, in 1985.
Later kwam het tot een harde aanvaring tussen de broers. Bij de ontvlechting van eigendommen zou Jan zijn broer voor een paar miljoen euro bedonderd hebben, vond Gijs. Uiteindelijk veegde de rechter alle beschuldigingen van tafel.
“Ik heb met allebei nog te maken”, zegt Marc Janssen van Duinbehoud. “Ik meng me niet in privézaken. Wat ik wel kan zeggen: ze lijken wel op elkaar. Beiden vastberaden, maar Jan is zakelijker.”
Geld en tijd zijn geen probleem
Het staat buiten kijf dat Jan de Jong de middelen heeft om een volhardende juridische strijd tegen een groot bedrijf als Tata Steel te voeren. Geld en tijd lijken immers geen probleem te zijn. Toch blijft de vraag: wat is zijn motief? Bloemendaal ligt niet ver van het fabrieksterrein in IJmuiden, maar er is daar toch een stuk minder geur-, geluid-, of stofoverlast dan in Wijk aan Zee, Velsen of Beverwijk.
Verbrugge van FrisseWind.nu is het daar niet helemaal mee eens. Haar stichting deed eerder dit jaar namens zo’n 1.200 mensen mede-aangifte tegen Tata wegens het moedwillig schaden van de gezondheid van mens en dier.
"Jan blijft Jan. Hij is en blijft een eenmansleger”
“Hij woont niet in de IJmond, ook Jans familie heeft wel degelijk last van de vervuilde lucht. En de natuur om hem heen lijdt er ook onder. En vergis je niet, wij hebben aangiftes tot aan Alkmaar en tot voorbij Bloemendaal. Mensen die last hebben van stof, stank en klagen over geïrriteerde luchtwegen.”
Janssen voegt toe: “Jan wil zijn landgoed maken tot een mooi natuurgebied en wordt elke dag verrast door Tata Steel met de grote stikstofuitstoot. En dan zegt hij: ‘Ik heb last van Tata Steel, daar ga ik me tegen verzetten.’” Verbrugge: “Hij is een activist.”
Onrecht zo recht mogelijk zetten
Dat heeft volgens Ellen Windemuth ook te maken met zijn familie en het verzetsverleden van de vader van De Jong. “Hij heeft zijn hele leven een familietraditie om onrecht zo recht mogelijk te zetten.”
Mensen die De Jong tegen de haren instrijkt, verdenken De Jong soms van een lager motief. Volgens Roel Berghuis, voormalig voorzitter van FNV Staal, zou het hem maar om één ding gaan: geld.
Zo’n opmerking is Ellen Windemuth van IJmondig veel te gemakkelijk. “Flauwekul. Heeft die man meer geld nodig, denk je? Daar zit niets anders achter dan betrokkenheid.”
Dat beaamt Marc Janssen, hoewel die betrokkenheid volgens hem uit twee delen bestaat. Ja, er is een algemeen belang, maar ook een eigen belang. “Zijn hart voor de natuur speelt naarmate hij ouder wordt een steeds grotere rol”, maar dat is slechts een deel van het verhaal.
Janssen: “Ik ken Jan al twintig, dertig jaar. We hebben met Duinbehoud nog nooit uit het niets een grote gift van hem gehad. Het is wel een baasje dat precies wil weten wat er gebeurt en alles in eigen hand wil houden. Hij blijft een zakenman.”
“Hij is continu bezig om partners te zoeken en zijn eigen belang te voegen naar het algemeen belang”
En ondanks alle inspanningen tegen Tata Steel, treedt hij liever niet op de voorgrond. Dat laat hij het liefst aan anderen, weet Janssen.
“Hij is continu bezig om partners te zoeken en zijn eigen belang te voegen naar het algemeen belang”, legt Janssen uit. “Hij weet donders goed dat hij uit zijn privébelang niet alles kan doen wat hij zou willen doen. Hij is heel sterk in het opbouwen van relaties en dat doet hij op een agressieve manier.”
En als de belangen van De Jong en een andere partij overeenkomen, “dan zet hij mensen en geld in voor het gelijke doel”, legt Janssen uit. Om daarna het liefst weer uit beeld te schuiven. Verzoeken van NH Nieuws om op de radio of voor de camera te verschijnen, beantwoordt hij altijd met een vriendelijk nee, en met de suggestie één van de partners te bellen.
Parallel met twintig jaar geleden
Janssen ziet een parallel tussen een zaak twintig jaar geleden en de zaken tegen Tata nu. “Toen probeerden we met de Stichting Duinbehoud het duin aan te wijzen als Natura 2000 gebied. Jan heeft toen ook heel hard gewerkt om zijn landgoed onder de beschermde werking van Natura 2000 gebieden te krijgen. Dat is beide gelukt.”
En ook nu is dat de rol van De Jong met zijn stichting Schapenduinen, tussen de andere stichtingen FrisseWind.nu, IJmondig bij het miljoen-euro-plan voor de bronmetingen bij Tata.
Ellen Windemuth noemt het “treurig dat er geld nodig is om de gedeputeerde in acte te krijgen”, maar is blij met De Jong aan haar zijde, want “zijn geld helpt wel. Het zet druk op de ketel.”
De burger kan zich niet goed verdedigen
“Kijk, de bevolking van de IJmond is minder bemiddeld dan in Bloemendaal”, zegt Ellen Windemuth. “De burger van de IJmond kan zich niet goed verdedigen tegen Tata Steel. Wij kunnen niet tegen de lobby van Tata opboksen zonder de steun van Jan en zijn vriendenkring.”
Maar “Jan blijft Jan”, zegt Verbrugge, en de stichtingen blijven de stichtingen, die volgens alle vertegenwoordigers “harmonieus samenwerken”. Verbrugge: “Hij benoemt dat hij twijfels heeft, hij is brutaal en niet bang."
"Maar dat Jan iets zegt, wil niet zeggen dat iedereen in de stichtingen daar altijd hetzelfde over denkt. Jan is en blijft een eenmansleger”
Reacties
Een reactie posten