Het stadion dat er moest en zou komen
RECONSTRUCTIE
Ze kunnen bijna niet tegen zijn, de leden van het college van de gemeente Haarlemmermeer die op 15 januari 2013 beslissen over de bouw van een honkbalcomplex in Hoofddorp. Het complex moet de plek worden waar de grootste honkbalcompetitie van de wereld, de Amerikaanse Major League Baseball (MLB), voor het eerst voet op Europese bodem zet.
In een nota van acht pagina's zet sportwethouder Michel Bezuijen (VVD) uiteen hoe graag de Amerikanen willen, hoe graag de Nederlanders willen en hoe de Major Leaguewedstrijden de Haarlemmermeerse ondernemers '3,5 miljoen euro aan omzet opleveren'. Enige twistpunt? Het prijskaartje. De MLB honkbalt alleen in stadions die aan strenge eisen voldoen, en dat zijn er nogal wat.
Precies dat prijskaartje, 12 miljoen euro, was drie maanden eerder de reden dat Bezuijen zijn collega's in het college niet kon overtuigen. In een eerste versie van zijn nota was er twijfel of de Amerikanen daadwerkelijk naar Nederland zouden komen als het stadion er stond. En niemand wilde opgezadeld zitten met een honkbalcomplex dat voor iedereen te duur is en waarin geen Major Leaguespeler een bal heeft geslagen. Bezuijen trok zijn nota weer in.
De wethouder benut de wintermaanden om afspraken te maken over kostendeling met de stichting die het complex gaat beheren en het bouwbedrijf. Plots is het financiële plaatje een stuk rooskleuriger. En een definitief 'ja' van de Amerikanen is slechts een formaliteit, oordelen de leden van het college op basis van de optimistische woorden in de nota. Ze stemmen voor.
VERANTWOORDING
In 2015 heeft de Volkskrant met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) bij de gemeente Haarlemmermeer tot twee keer toe inzage gevraagd in de correspondentie tussen de Amerikaanse profhonkbalorganisatie MLB, de stuurgroep die Major Leaguewedstrijden naar Nederland wilde halen en de gemeente Haarlemmermeer. Daarna is contact opgenomen met verschillende hoofdrolspelers in dit dossier. Voor dit artikel zijn, naast de Wob-documenten, twee onderzoeken uit 2015 gebruikt: het onderzoek van de gemeentecontroller en dat van organisatieadviesbureau KokxDeVoogd.
Het Wob-verzoek werd uitgevoerd door Marlies de Brouwer.
2007
De droom
Zes jaar eerder krijgt voormalig Major Leaguespeler Robert Eenhoorn, bondscoach van het Nederlands team, er lucht van dat de MLB zijn evangelie in het honkballuwe Europa wil verspreiden. Verlekkerd kijken MLB-bestuurders naar hun collega's van de American footballcompetitie NFL, die het Wembley-stadion uitverkopen met overzeese competitieduels.
Enige probleem: er is nog geen enkele kerk in Europa van waaruit dat honkbalevangelie verspreid kan worden. Eenhoorn ziet kansen. Rond dezelfde tijd staat de Hoofddorpse honkbalclub Pioniers voor een verhuizing. Op de plek van het oude stadion in de wijk Toolenburg moeten woningen komen.
Eenhoorn komt in contact met de sportwethouder van Haarlemmermeer, Michel Bezuijen. Die raakt snel enthousiast. Sinds 2003 zit Bezuijen op zijn post. Hij is de man die het voor elkaar heeft gekregen de in de Haarlemmermeer gewraakte A9 om te laten leggen. En hij houdt zich staande in de lastige portefeuille genaamd Schiphol. Honkbalmiljonairs in de polder, op een veld onder de rook van Schiphol: het zou de kers op de taart zijn voor een gemeente met internationale ambities.
Wie de Amerikanen wil verleiden, moet wel vooraan staan. Ook Italië heeft een oogje op de duels. Al snel sluiten de gemeente Amsterdam, sportkoepel NOC*NSF en het ministerie van VWS aan bij het plan om de MLB naar Hoofddorp te halen.
8 september 2011
De lobby
Vijf mannen met een missie stappen op een druilerige donderdag op het vliegtuig naar New York. Ze hebben een afspraak in hartje Manhattan, op het kantoor van de MLB. Daar mogen ze na maanden lobbyen eindelijk het vijftig pagina's tellende bidbook overhandigen. De delegatie is stevig, met onder anderen de sportwethouders van Amsterdam en Haarlemmermeer. Hoofddorp wil honkbalgeschiedenis schrijven.
Het vertrouwen is groot. Clive Russell, de MLB-directeur voor Europa, heeft een half jaar eerder tijdens een persconferentie gezegd dat Nederland 'op pole-position zit'. Hij verwacht dat alle duels, die in 2014 moeten plaatsvinden, binnen minuten zijn uitverkocht.
Tijdens de bidpresentatie is het te bouwen stadion het neusje van de zalm. Het complex krijgt zeshonderd zitplaatsen, maar de capaciteit kan voor de MLB-duels worden uitgebreid naar 25 duizend.
De presentatie verloopt goed, de Amerikanen luisteren aandachtig en tevreden vliegt het vijftal drie dagen later terug naar Nederland. Wat begon als een droom, staat op het punt werkelijkheid te worden.
14 maart 2012
De eerste scheuren
De timing van het bid blijkt perfect. Een maand later stunten de Nederlandse honkballers door wereldkampioen te worden in Panama. Bezuijen noemt zelfs al de club die hij het liefst zou verwelkomen in Hoofddorp: recordkampioen New York Yankees.
In maart 2012, tijdens een vergadering met de stuurgroep die in het leven is geroepen om de wedstrijden naar Nederland te halen, heeft Eenhoorn goed nieuws: hij heeft te horen gekregen dat Amsterdam op de kalender van de MLB staat.
Dat geluid komt tot hem via de directeur van het internationale programma van de MLB, Paul Archey. Archey benadrukt dat de stem van de MLB niet oppermachtig is. De stemmen van de spelersvakbond en de teameigenaren van de MLB wegen net zo zwaar. Zij moeten hun oordeel nog geven over de internationale duels.
De andere leden van de stuurgroep willen de uitspraken van Archey graag zwart op wit. Bij de volgende vergadering, een maand later, is de gevraagde brief van Archey er nog niet. De eerste ergernis over de communicatie vanuit Amerika ontstaat. Er vallen meteen harde woorden over deadlines en draagvlak.
Vijf dagen later ploft de brief van Archey in de mailbox van Bezuijen. Hij zegt optimistisch te zijn over de komst van de wedstrijden. Daardoor keert de rust terug in de stuurgroep, maar niet voor lang: er ontstaan financiële zorgen.
November 2012
Onderhandelen
Het wordt de stuurgroep duidelijk dat Hoofddorp de investeringen in de MLB-duels alleen kan terugverdienen door alle wedstrijdkaarten te verkopen. Als minder dan 80 procent van de kaarten wordt verkocht, is er sprake van 'een aanzienlijk probleem'. Wethouder Bezuijen benadrukt dat de oplopende kosten politiek 'een hard verhaal' worden.
Het besef ontstaat dat de MLB moet bijdragen. Dat vergt onderhandelen, maar hoe hard dat spel te spelen? Dat is een discussiepunt.
Dat de interesse van de MLB serieus is, blijkt uit de frequente bezoeken van Murray Cook. Hij is de hoogste adviseur bij de MLB wat betreft honkbalstadions. Cook reist in mei 2012 af naar Hoofddorp om de plannen van het te bouwen stadion door te nemen. Hij maakt een lijst verbeterpunten van vier A4-tjes.
Op de lijst staan zaken als het type vloer in de kleedkamer tot wie de opbergkasten voor de spelers levert. Cook ziet niets in de leverancier die de stuurgroep voor ogen heeft en wil liever IKEA-kasten.
In de zomer van 2012 verlopen de onderhandelingen met de MLB moeizaam. Het contrast met de ontspannen sfeer van na de bidbookpresentatie in New York is groot.
Desondanks rondt Bezuijen afspraken over de financiering en invulling van het complex af. De schop moet de grond in.
4 september 2013
Vraagtekens
In het voorjaar van 2013 begint de bouw van het MLB-waardige honkbalcomplex, ook al is onzeker of de wedstrijden naar Nederland komen en wat de Amerikanen bijdragen. De Haarlemse gemeenteraad weet niets van die onzekerheid. Zijn leden verwachten in 2014 op de tribune te zitten bij Major Leaguewedstrijden. De berichten die de raad krijgt over het MLB-project zijn steeds positief. Ook de media schrijven dat de komst van de wedstrijden rond is.
Dat zorgt voor ergernis aan Amerikaanse kant. Archey benadrukt dat het niet de bedoeling is voor de muziek uit te lopen. Verder schrijft hij in juli 2013 dat de MLB in elk geval niet in 2014 naar Hoofddorp komt. De duels komen op z'n vroegst in 2015. Wel moet er dan een nieuw bidbook komen.
Dan verschijnt op 4 september 2013 een artikel in The New York Times. De krant publiceert een reportage vanaf het bouwterrein in Hoofddorp waarin enkele eisen van de MLB ter sprake komen. Eén daarvan: vanuit Amerika geïmporteerde klei.
Het artikel leidt tot raadsvragen. Volgens het college bevat het artikel 'vele feitelijke onjuistheden'. Zo vloog Hoofddorp niet 200 ton klei in vanuit Virginia, maar importeerde het die vanuit Pennsylvania per boot. En het dat was niet 200 ton, maar 300 ton. De kosten: 100 duizend euro.
In diezelfde maand vertrekt Bezuijen uit Haarlemmermeer: hij wordt burgemeester van Rijswijk. In een overdrachtsgesprek van nog geen uur met zijn opvolger Adam Elzakalai rept hij met geen woord over kostenoverschrijdingen of het uitblijven van toezeggingen van de MLB. Bezuijen wordt bij zijn afscheid uitgeroepen tot ereburger.
10 april 2014
De opening
'Open for serious baseball' verschijnt er op donderdag 10 april 2014 op het scorebord van het honkbalcomplex in Hoofddorp. Voor de opening zijn onder anderen de MLB-marketingdirecteur voor Europa, Jason Holowaty, en de technisch directeur van sportkoepel NOC*NSF, Maurits Hendriks, naar Hoofddorp afgereisd.
Een dag voor de opening zit een afvaardiging van de stuurgroep opnieuw in een MLB-kantoor om een bidbook te overhandigen. Plaats van handeling is Londen. Snel een toezegging van de MLB verkrijgen is cruciaal. Nu wedstrijden in 2014 zijn uitgesloten, komt een subsidie van het ministerie van VWS van 2 miljoen euro in gevaar.
De enige toezegging die de Amerikanen in de komende zes maanden doen, is dat de MLB jeugdkampen op het complex organiseert. Hoofddorp loopt de subsidie mis en er komen geen wedstrijden in 2015. Bovendien wordt Londen de eerste Europese stad waar de MLB zal neerstrijken, aldus internationale media. Sportwethouder Elzakalai stuurt direct een gepeperde brief naar New York.
2 december 2014
De balans
Een voor een vallen de lijken uit de kast als Hoofddorp in het najaar de balans opmaakt. Het college laat op 2december de controller van de gemeente een onderzoek instellen. Elzakalai waarschuwt de stuurgroep dat dit onderzoek het einde zou kunnen betekenen van de pogingen van zijn gemeente om de MLB naar Hoofddorp te halen. Hij krijgt gelijk.
De controller oordeelt hard over het verzwijgen door Bezuijen van kredietoverschrijdingen, het wegmoffelen van financiële meevallers en de 'angstcultuur' die zou heersen in het ambtelijke apparaat om dergelijk zaken aan de grote klok te hangen. Het veroorzaakt een golf van verontwaardiging binnen de raad.
De raadsleden voelen zich verraden door Bezuijen. Denise Abbas van D66: 'Stoute jongensdroom, om (...) de Major League Baseball binnen te halen. Een droom waarvan het realiteitsgehalte op geen enkele wijze is aangetoond en kan worden aangetoond, een droom die lijkt op het lot van Icarus die zo graag wilde vliegen.'
De gemeente Haarlemmermeer trekt zich in mei 2015 terug uit de stuurgroep.
Hier zou content moeten staan van bijv. Twitter, Facebook of Instagram
Om u deze content te kunnen laten zien, hebben wij uw toestemming nodig om cookies te plaatsen. Open uw cookie-instellingen om te kiezen welke cookies u wilt accepteren. Voor een optimale gebruikservaring van onze site selecteert u "Accepteer alles". U kunt ook alleen de sociale content aanzetten: vink hiervoor "Cookies accepteren van sociale media" aan.
Reacties
Johan Rip, fractieleider Haarlemmermeerse Actieve Politiek (HAP) en indiener motie voor raadsenquête:
'Het instituut gemeenteraad is te kwetsbaar voor dit soort grote projecten. Je staat als parttimer tegenover een Goliath met duizend ambtenaren. Vervolgens kom je erachter dat de informatie die je hebt gekregen van die professionals, niet goed is - en in dit geval zelfs onvolledig en onjuist. Nou, dan kan je wel stoppen.
'Toen de garanties van de MLB uitbleven, had iemand moeten zeggen: dit wordt het niet. Nu is het zaak de exploitatie van het complex rendabel te krijgen. Het zou een drama zijn als we straks met een stadion zitten zonder uitbater en zonder club.'
John Blundell, directeur mediarelaties MLB:
'Het stadion in Hoofddorp is een geweldige accommodatie, maar naast Hoofddorp zijn er genoeg goede opties in Londen, Duitsland en Italië. Geen heeft de voorkeur boven een ander.
'Dat de gemeente Haarlemmermeer zich heeft teruggetrokken uit de stuurgroep om de wedstrijden naar Nederland te halen, heeft geen invloed op de kans voor Hoofddorp op de wedstrijden. Wel is het extreem belangrijk dat het veld op MLB-niveau blijft. De veiligheid van onze spelers is een van onze belangrijkste zorgen.'
Adam Elzakalai, sportwethouder gemeente Haarlemmermeer:
'We nemen als college de verantwoordelijkheid voor de gang van zaken rondom dit dossier en hebben maatregelen genomen om een kans op herhaling zo klein mogelijk te laten zijn. De mogelijkheid van het houden van MLB-wedstrijden werd zeer serieus geacht, maar een definitieve toezegging met jaartal hebben wij niet gekregen. Dit was voor de bouw van het complex niet voorzien. We hadden gehoopt dat het besluit eerder zou vallen.
'Hoofddorp heeft nu het best geoutilleerde honkbalcomplex van Europa. In september wordt er het EK gehouden. Het Nederlands team traint hier en mocht honkbal weer een olympische sport wordt, dan ligt het olympisch trainingscomplex al klaar. Maar ik heb geen geld meer gereserveerd voor MLB-wedstrijden.'
Michel Bezuijen, oud-sportwethouder Haarlemmermeer en nu burgemeester Rijswijk:
'Dit artikel geeft een eenzijdig beeld geeft van de realiteit. Op de inhoud wil ik nog niet vooruitlopen. Ik wacht de raadsenquête af.'
https://www.volkskrant.nl/sport/het-stadion-dat-er-moest-en-zou-komen~b0b5d3ce/
Reacties
Een reactie posten